چک وعده دار
چک وعده دار یکی از ابزارهای مالی و تجاری مهم است و در انجام تعاملات تجاری نقش اساسی دارد. ویژگی‌های مهمی که باید در نظر گرفته شوند:
- تاریخ صدور (تاریخ چک): تاریخی است که در چک درج می‌شود و نشان‌دهنده زمان صدور چک است. این تاریخ معمولاً تاریخ صدور و توقف پرداخت چک را مشخص می‌کند.
- تاریخ وصول: این تاریخ نشان‌دهنده زمانی است که دارنده چک می‌تواند چک را در بانک یا مؤسسه مالی وصول کند. اگر چک بر روی آن تاریخ وصول نداشته باشد، نمی‌تواند آن را به بانک ارائه دهد.
- مبلغ چک: مبلغ وجهی که در چک ذکر شده و باید به دارنده چک پرداخت شود.
- صادر کننده چک: شخص یا موسسه‌ای که چک را صادر کرده و برای پرداخت وجه به دیگری صادر کرده است.
- دارنده چک: شخص یا موسسه‌ای که چک را دریافت کرده و برای دریافت وجه به بانک می‌برد.
- حساب صادرکننده چک: حسابی که از آن وجه به عنوان پوشش چک اختصاص دارد.
در صورتی که در زمان تاریخ وصول چک، حساب صادر کننده چک موجودی نداشته یا کسری موجودی داشته باشد، دارنده چک امکان پرداخت چک را نخواهد داشت. این موقعیت می‌تواند برای دارنده چک مشکل‌ساز شود و ممکن است او نیاز به اقدامات حقوقی برای تأمین مبلغ چک داشته باشد.
بنابراین، تاریخ‌ها و موجودی حساب بانکی مهمی هستند و باید با دقت در نظر گرفته شوند تا از مشکلاتی در پرداخت وجه چک جلوگیری شود. همچنین، قوانین مربوط به چک و وعده دار بودن آن در هر کشور ممکن است متغیر باشند، بنابراین توصیه می‌شود که با مقررات محلی خود آشنا شوید.
چک وعده دار چیست؟
قانون صدور چک، چک را به عنوان یک وسیله پرداخت فوری تعریف می‌کند و بر اساس ماده 310 این قانون:
“چک، نوشته‌ای است که به موجب آن، صادر کننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد، کلا یا بعضا، مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.”
در این تعریف، چک به عنوان یک وسیله پرداخت فوری توصیف می‌شود. بنابراین، چک در زمان صدور و یا تاریخ سررسید آن، باید به صورت فوری قابل پرداخت باشد.
اما گاهی اوقات تاریخ صدور چک بر روی چک ممکن است بعد از تاریخ واقعی صدور چک باشد. این نوع چک‌ها به عنوان “چک وعده دار” شناخته می‌شوند. به عنوان مثال، اگر دو نفر قراردادی را در تاریخ 22/مهر/1398 منعقد کنند و چک را به عنوان وسیله پرداخت معین در قرارداد تعیین کنند، اما تاریخ صدور چک درج شده بر روی چک، مثلاً 22/مهر/1399 باشد، این چک به عنوان “چک وعده دار” معرفی می‌شود. این به این دلیل است که تاریخ صدور چک در اینجا بعد از تاریخ واقعی انعقاد قرارداد قرار دارد.
در موارد چک وعده دار، تاریخ سررسید چک معمولاً از تاریخ صدور آن محاسبه می‌شود و باید توجه داشت که در صورت عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده چک در تاریخ سررسید، امکان پرداخت چک وجود ندارد.
قانون چک وعده دار
قانون چک وعده دار به عنوان بخشی از قانون صدور چک و در چارچوب مقررات آن می‌باشد. این قانون در سال 1355 به تصویب مجلس شورای ملی ایران رسید و از آن زمان تاکنون به تعدادی از اصلاحات و تغییرات اختصاص یافته است. در سال 1372، قانون “اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 1355” نیز توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و توسط شورای نگهبان تایید گردید. آخرین تغییرات این قانون در سال 1400 به اجرا درآمد.
بند ه ماده 13 این قانون به وضوح تعیین می‌کند که چک‌های وعده دار، تحت شرایط خاصی که تاریخ صدور چک در آنها بعد از تاریخ انجام معامله واقعی نوشته شده باشد، قابلیت شکایت کیفری را ندارند. این بدان معناست که تاریخ نوشته شده بر روی چک به عنوان تاریخ صدور محسوب می‌شود و تاریخ انجام معامله در رویه قضایی در نظر گرفته نمی‌شود. این تدابیر به منظور حفظ تناسب بین معاملات تجاری و مقررات قانونی مربوط به چک در ایران اتخاذ شده‌اند.