وکیل پرونده قصاص در مشهد
تفاوت اعدام با قصاص
مجازات تدبیری است که قانونگذار برای تنبیه افرادی که خلاف قانون کاری را انجام داده اند در نظر می گیرد تا از ایجاد هرج و مرج و بی نظمی در جامعه جلوگیری شود.
برای انواع مجازات جرایم مختلفی در نظر گرفته شده است. بعضی از این جرایم بر اساس قرآن و فقه و برخی دیگر بنا بر مصلحت زمانه تعیین شده است. یکی از انواع مجازات های اصلی، مجازات قصاص است. قصاص هم برای پایان دادن به زندگی و هم برای مجازات نقص عضو است اما اعدام به زندگی فرد خاتمه می دهد. از نظر حقوقی قصاص برای مجازات مجرم به نسبت جرمش به کار می رود.
حکم قصاص از قرآن گرفته شده است ویک مجازات حدی است. مجازات حدی یعنی مجازاتی که خدا مقرر کرده است و قانونگذار باید آن را به همان صورتی که در قرآن آمده است انجام دهد و حق ایجاد هیچگونه تغییری در آن ندارد .مجازات قصاص مختص جرم قتل عمدی است.
اعدام از ریشه کلمه عدم می آید که در معنای فارسی یعنی نابود کردن. بنابراین مجازات اعدام یعنی گرفتن جان فرد. اعدام در تاریخ حقوق کیفری سنگین‌ترین مجازات بشری است. و از آن به عنوان اشد مجازات یاد می شود اعدام با روش های مختلفی مثل دار آویختن و یا تزریق ویا تیر باران و… انجام می شود. حکم اعدام با اقامه دعوی از طرف دادستان صادر می شود اما مجازات قصاص توسط قاضی صادر می شود. و برای این مجازات باید شخصی که ضرر کرده به دادگاه مراجعه کند و از قاضی درخواست پیگیری کند تا قاضی با بررسی موضوع اجازه قصاص بدهد.
قصاص مجازات حدی است اما اعدام یک مجازات تعزیری است.
در قصاص شاکی می‌تواند مجرم را ببخشد اما در اعدام چون حکم از طرف قانونگذار تعیین شده است جرم غیر قابل بخشش است. مجازات قصاص مختص قتل عمد است اما مجازات اعدام برای مجازات کلی تری مثل زنا و سرقت حدی و محاربه و… است.
نحوه اجرای قصاص به این صورت است که اگر انگشت کوچک را با چاقو قطع کند انگشت کوچک مجرم با چاقو قطع می شودو اگر با ساطور قطع کرده باشد انگشت مجرم نیز باساطور قطع میشود.ولی اعدام همیشه به یک صورت انجام می شود.
اعدام نسبت به قصاص حالت کلی تری دارد.
تفاضل دیه
اگرشخص مرتکب قتل عمدی شود در صورت درخواست اولیای دم مقتول قاتل به قصاص نفس محکوم می شود.
در قرارداد ۳۸۱ قانون مجازات اسلامی آمده است که: مجازات قتل عمدی در صورت تقاضای اولیای دم و داشتن سایر شرایط تعیین شده در قانون قصاص است.
در برخی موارد اجرای قصاص نیاز به پرداخت تفاضل دیه ازسمت خانواده مقتول به خانواده قاتل است. در این گونه موارد برای اینکه اولیای دم مقتول بتواند حق قصاص خود را استیفا کند باید قبل از اجرای قصاص تفاضل دیه را به خانواده ( پدرو مادر) و ورثه قاتل (یعنی فرزندان و زن وپدر و مادر) پرداخت کنند.
تفاضل دیه برای مواردی که مقتول زن باشد و قاتل مرد باشد به این صورت است که طبق ماده ۳۸۲ قانون مجازات اسلامی هرگاه زن مسلمانی به عمد کشته شود حق قصاص ثابت است. اگر قاتل مرد مسلمان باشد ولی دم باید قبل از قصاص نصف دیه کامل را به او پرداخت کنند.
اگر مقتول یک نفر باشد و قاتل چند نفر باشد تفاضل دیه برای این گونه موارد بدین صورت است: ولی دم می تواند یکی از شرکا را که در جنایت عمدی شرکت داشته را قصاص کند و دیگران بلافاصله سهم خود را از دیه به قصاص شونده پرداخت کنند و یا می توانند همه آن را قصاص کند مشروط بر اینکه دیه مازاد بر جنایت را پیش از قصاص به قصاص شوندگان بپردازد.
اگر برخی از از اولیای دم خواهان قصاص و برخی دیگر خواهان دریافت دیه باشند در این صورت تفاضل دیه بدین گونه محاسبه می شود: طبق ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی اگر بعضی از صاحبان حق قصاص خواهان دیه باشند و برخی خواهان قصاص باشند کسی که خواهان قصاص است باید سهم دیه دیگران را پرداخت کند.
اگر تفاضل دیه پرداخت شده باشد و قصاص انجام نشود باید مبلغ پرداخت شده عودت داده شود.
در چه صورت تفاضل دیه از بیت المال پرداخت میشود؟
۱. اگر اولیای دم مقتول تمکن مالی برای پرداخت کاهش دیه را نداشته باشد و جرم ارتکاب یافته احساسات عمومی را جریحه دار کرده باشد طبق ماده ۴۲۸ قانون مجازات اسلامی در صورتی که جنایات ایجاد شده باعث به هم خوردن نظم و امنیت عمومی شود و یا احساسات عمومی را جریحه دار کند ومصلحت در اجرای قصاص باشد اما خواهان قصاص تمکن مالی برای پرداخت فاضل دی را نداشته باشد با درخواست دادستان و تایید رئیس قوه قضاییه مقدار مذکور از بیت المال پرداخت می شود.
۲. اگر مقتول اولیای دم نداشته باشد: در قتل عمدی اگر مقتول زن مسلمان باشد و اولیای دم نداشته باشد ولی امر مسلمین ولی دم مقتول به شمار می آید و می تواند قاتل را قصاص کند و یا دیه بگیرد. در صورت قصاص باید تفاضل دیه از بیت المال پرداخت شود.
طبق ماده ۳۸۵ قانون مجازات اسلامی در صورتیکه قتل دریکی از ماه‌های حرام( یعنی محرم ورجب وذی القعده وذی الحجه ) ویا در حرم مکه مکرمه واقع شود قاتل در زمان مذکور و یا مکان مذکور قصاص شود و قصاص نیازمند پرداخت تفاضل دیه از سوی ولی دم به قاتل باشد تفاضل دیه تغلیظ نمی شود.
شرایط گذشت از قصاص:
برای گذشت اولیای دم باید همه آنها موافق باشند و اگر یکی از آنهاموافقت نکند این گذشت قابل قبول نیست.
گذشت اولیای دم محدود به زمان خاصی نیست و آنها می توانند در هر زمانی تا زمان اجرای حکم گذشت کنند. گذشت از قصاص می تواند رایگان باشد یا در مقابل آن مبلغی به عنوان دیه از قربانی دریافت شود.