نحوه شکایت و رسیدگی به اعمال منافی عفت
- در بسیاری از جرایم منافی عفت مانند جرم لواط یا زنا، شخصی که از جرم متهم می‌شود (شاکی) می‌تواند از طریق ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به شکایت بپردازد. این دفاتر معمولاً به عنوان سازمان‌هایی که ارائه خدمات الکترونیکی قضایی را انجام می‌دهند، فعالیت می‌کنند.
شخص شاکی می‌تواند با مراجعه به این دفاتر، ثبت نام کند و احراز هویت در سامانه ثبت شکایات (سامانه ثنا) انجام دهد. سپس، با استناد به ادله اثبات دعوی و ارائه مدارک و شواهد مرتبط، می‌تواند جرم منافی عفت را در دادگاه اثبات کند.
- در بسیاری از موارد قانونی، ویژگی‌های جرایم منافی عفت به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که تشویش و تخریب عفت و اخلاق عمومی جامعه جلوگیری شود و به عدالت در رسیدگی به موارد این نوع جرایم توجه شود. ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری ایران نیز به این اهداف پاسخ می‌دهد.
بنا به تبصره 1 ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری، در جرایم منافی عفت که شاکی خصوصی نداشته و متهم بدوا قصد اقرار به جرم را داشته باشد، قاضی توصیه می‌کند که جرم پوشانده شود و عدم اقرار به جرم صورت گیرد. این اقدام به منظور جلوگیری از اقرار متهم به جرم‌های منافی عفت است.
تبصره 2 همین ماده هم به قاضی دادگاه وظیفه دارد که در جرایم منافی عفت، عواقب شهادت بدون داشتن شرایط قانونی و شرعی را به شهود تذکر دهد تا حتی الامکان به جرم قذف محکوم نشوند. این اقدام به منظور حفظ عدالت و جلوگیری از اشتباهات در مواجهه با جرایم منافی عفت انجام می‌شود.
این اقدامات همه به منظور تضمین حقوق متهم و اجتناب از سوءاستفاده‌ها در رسیدگی به جرایم منافی عفت و حفظ عدالت در فرآیند قضائی است.
- تبصره 3 ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری ایران به شکل خاص به سناریوهایی اشاره می‌کند که نیاز به حفاظت از افراد زیان‌دیده دارند. بر اساس این تبصره:
- اگر بزه دیده (که به عبارت دیگر معترض جنسی) به علت بزه‌دیده بودن خود، قادر به طرح شکایت نباشد، ولی سرپرست قانونی او (مانند والدین یا سرپرستان حقوقی) اقدام به طرح شکایت از جرم منافی عفت نماید.
- در صورتی که بزه دیده بالغی (سن او بیش از 18 سال) باشد، ولی سرپرست قانونی او حق طرح شکایت از جرم منافی عفت را دارد.
این تدابیر به منظور حفاظت از افراد آسیب‌پذیر و ایجاد فرصت برای طرح شکایت در مواردی که بزه دیده خود توانایی انجام آن را ندارد، در قوانین آیین دادرسی کیفری وارد شده‌اند. این اقدامات به تضمین حقوق و حفاظت افراد متضرر از جرایم منافی عفت کمک می‌کنند.
جرایم منافی عفت در کدام دادگاه رسیدگی می شود؟
در نظام حقوقی ایران، رسیدگی به جرایم منافی عفت معمولاً مستقیماً در دادگاه صالح (دادگاه کیفری) صورت می‌گیرد، و به دلیل جدیت و حساسیت این نوع جرائم، مراحل مقدماتی در دادسرا انجام نمی‌شوند. این امر به منظور تسریع در رسیدگی به موارد منافی عفت و ایجاد فرصتی مناسب برای حفظ عدالت و حقوق متهمان و متضرران انجام می‌شود.
با توجه به تبصره ماده 306 قانون آیین دادرسی کیفری، جرایم منافی عفت به جرایمی اشاره دارند که مجازات آنها مجازات حدی (به عبارت دیگر، مجازات قطعی و معین) است، مانند جرم زنا، جرم لواط، جرم مساحقه و برخی از جرایم رابطه نامشروع. این جرایم به علت جدیت و تاثیر زیان‌آوری که ممکن است برای جامعه داشته باشند، مستقیماً در دادگاه صالح مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
این رویه به منظور حفظ عفت و اخلاق عمومی جامعه، تطبیق با اصول دینی و حفظ حقوق و حریم شخصی افراد متضرر از جرایم منافی عفت انجام می‌شود. تاکید بر انجام رسیدگی سریع و کارآمد در این موارد می‌تواند از ادامه و شیوع این نوع جرایم جلوگیری کند و به تطبیق با نیازهای جامعه کمک کند
در نظام حقوقی ایران، جرایم منافی عفت به تقسیم دادگاه‌ها بر اساس مجازات مرتکب تقسیم می‌شوند. بر اساس ماده 120 قانون آیین دادرسی کیفری ایران، جرایمی که حکم مجازات قانونی آنها سلب حیات یا مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر باشد، در دادگاه کیفری یک (که معمولاً به عنوان دادگاه انقلاب شناخته می‌شود) مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. این شامل جرایم جدی‌تری مانند قتل، اعدام، سرقت با اسلحه، تروریسم و جرایم مشابه است.
در مورد جرایم منافی عفتی که مجازات آنها متناسب با مجازات تعزیری درجه دو و یک باشد، در دادگاه کیفری دو (دادگاه استانی) مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. این دسته از جرایم شامل مواردی مانند جرم زنا، جرم لواط، جرم مساحقه و برخی از جرایم رابطه نامشروع می‌شوند