شرایط دعوی علیه متوفی
آیا می توان علیه متوفی دادخواست داد؟
طبق قانون مدنی، طرفین دعوی، خواهان و خوانده باید زنده بمانند. زیرا مردگان نمی توانند ادعایی داشته باشند یا از خود دفاع کنند. اما در خصوص تعهدات و تکالیف مالی، ادای این بدهی با فوت شخص ختم نمی شود. حتی اگر مجرم بمیرد، طبق قانون مجازات اسلامی، دیه از مال او پرداخت می شود.
این امر در مورد پرداخت سایر بدهی ها مانند حقوق کارمندان، مهریه و جهیزیه نیز صدق می کند. اما ذکر این نکته ضروری است که شرایط تشکیل پرونده برای شخص متوفی با شرایط تشکیل پرونده برای شخص زنده متفاوت است. در ادامه این مقاله به مهم ترین شرایط تشکیل پرونده برای متوفی می پردازیم.
ارزیابی حقوقی شرایط دعوی علیه متوفی
همانطور که گفته شد، افراد مرده نمی توانند در دادگاه شرکت کنند. اما اموال و دارایی هایی که از خود به جای می گذارند (ماترک) ممکن است مشمول دعاوی مالی باشد.
به عبارت دیگر، پس از فوت شخص، ترکه وی قبل از مالکیت ورثه بر اموال متوفی، شخصیت حقوقی مستقلی پیدا می کند که قابل تعقیب است. در این صورت شرایط تحقیق از متوفی به شرح زیر است:
دعوا بر علیه متوفی باید در زمان فوت به طرفیت ورثه باشد.
در این خصوص نیازی به صدور گواهی انحصار وراثتی نیست. حتی اگر گواهی انحصار وراثت نبود می شود بر وراث متوفی اقامه دعوا کرد.
برای اثبات دیونی که متوفی قبل از فوت داشته است، علاوه بر ارائه سند رسمی یا دادگاه، شاکی باید سوگند یاد کند.
منظور از سوگند صریح، اقامه یمین می باشد که به ان یمین استظهاری گویند. این سوگند ریشه در فقه اسلامی دارد و اساس آن بر این است که متوفی فرصت دفاع ندارد و ممکن است دیون خود را پرداخته باشد. در صورت عدم ادای سوگند، ادعای متوفی ثابت نمی شود.
با فوت متوفی، تمام بدهی های بلندمدت آنها تسویه می شود. یعنی حتی اگر موضوع دعوی مطالبه دیرینه ای باشد که باید پس از گذشت چندین سال از جمله فوت متوفی پرداخت می شد، دیگر مدت دار نیست و خواهان می تواند بلافاصله وصول جانشینی خود را مطالبه کند.
مراحلو شیوه رسیدگی
تشریفات و نحوه شکایت علیه متوفی
از جمله شرایط تشکیل پرونده برای متوفی، تنظیم و طرح دعوی در دادگاه ضروری است. در مواردی که دعوا علیه متوفی مطرح می شود، دادگاه واقع در محل آخرین اقامتگاه متوفی صلاحیت دارد. رسیدگی به دعاوی متوفی مستلزم پرداخت هزینه های قانونی است. پرداخت هزینه دادرسی به عهده طلبکار یا خواهان است. در صورتی که به حکم دادگاه، خواهان حقانیتش اثبات شود ، به همراه حکم وراث، هزینه های قانونی و خسارات وی نیز از ترکه اخذ می شود.
در دادخواست علیه اولیای دم باید موارد زیر قید شود:
نام، نام خانوادگی، آدرس و سایر اطلاعات شخصی متقاضی
نام، نام خانوادگی، آدرس و سایر اطلاعات شناسایی وارث متوفی
موضوع دعوی ( چه مطالبه وجه یا مال باشد)
بهای خواسته، که منظور ارزش اقتصادی موضوع دعوی است که توسط خواهان تعیین می شود و مبنای صلاحیت دادگاه و تجدیدنظرخواهی است.