حق شفعه
حق شفعه حقی است که در ملک مشاع برای شخص ایجاد می‌شود که توضیح کاملش را در ادامه خواهیم گفت زمانی که دو نفر در یک ملک به طور مشاعی شریک هستند که منظور از مشاع بودن شراکت ،یعنی اینکه هر یک از آن دو نفر در جز جز آن ملک شریک و مالک هستند و به طور مثال یکی از شرکا نمی‌تواند قائل به این باشد که قسمتی از ملک متعلق به اوست و شریک دیگر در آن قسمت حقی ندارد بلکه همانطور که گفته شد ملک مشاع که بین دو نفر شریک واقع شود به طور کاملاً مشاع برای هر یک از شرکا حق در ذره ذره آن ملک ایجاد می‌کند حال با توجه به توضیحات گفته شده به حق شفعه می‌پردازیم حق شفعه همان حقی است که در ملک مشاعی بین دو شریک ایجاد می‌شود و برای آن شریک حق گرفتن نیمه یا سهم دیگر شریک را فراهم می‌آورد. به طور مثال شما زمینی را تصور کنید که دو نفر به صورت مشاع در آن شریک هستند حال اگر یکی از شرکا بخواهد سهم خود را به فرد دیگری انتقال دهد و بفروشد شریک دیگر این حق را دارد که همان مبلغی که قرار است مشتری به شریکش بدهد و سهم او را بخرد همان مبلغ را پرداخت کند و آن سهم را از آن خود کند پس چون دونفر اول که صاحب مشاعی ملک بوده‌اند هر کدام از آنها که بخواهد سهم خود را بفروشد شریک دیگر حق شفعه خواهد داشت طبق گفته‌های قبل می‌توان مبلغ مورد توافق بین فروشنده و
خریدار را به خریدار بدهد و آن سهم را نیز از آن خود کند که به این عمل حق شفعه گویند و به فردی که این مبلغ را پرداخت کرده و آن قسمت ملک را از آن خود کرده است شفیع گویند.
برای اعمال حق شفعه چه شرایطی لازم است؟
یکی از شرایط مهم و اساسی حق شفعه این است که حتماً باید آن ملک بین دو نفر به صورت مشاعی باشد یعنی اگر سه نفر در یک ملک با هم به طور مشاعی شریک باشند هر یک از شرکا می‌توانند به استناد ماده ۸۰۸ قانون مدنی مربوط به حق شفعه که در ادامه خواهد آمد از حق شفعه استفاده کنند یا در اصطلاح اخذ به شفعه کنند.
مورد مهم دیگر این است که این حق فقط در اموال غیر منقول مانند زمین و…… قابل اعمال است پس افراد در اموال منقول دارای این حق نیستند یعنی اگر دو نفر در خودرو به صورت مشاع شریک باشند نمیتوانند از این حق استفاده کنند.
و مورد دیگر این است که حتماً برای استفاده از این حق و ایجاد شدن حق شفعه شریک باید سهم خود را در قالب عقد بیع یعنی به صورت خرید و فروش انتقال دهد پس اگر شریک سهم خود را هبه کند شریک دیگر حق شفعه نخواهد داشت.
مواد مرتبط:
ماده ۸۰۸ قانون مدنی
هر گاه مال غیرمنقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصه خود را به قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده به او بدهد و حصه مبیعه را تملک کند. این حق را حق شفعه و صاحب آن را شفیع می‌گویند.
ماده ۸۱۵ قانون مدنی
حق شفعه را نمی‌توان فقط نسبت به یک قسمت از مبیع اجرا نمود صاحب حق مزبور یا باید از آن صرف نظر کند یا نسبت به تمام مبیع اجرا نماید.