عنصر رضایت در اذن و اجازه
تعریف اجازه
اجازه در حقوق به معنی ابراز رضایت از جانب کسی است که رضایت او برای تأثیر یک عقد یا ایقاع، بعد از وقوع آن، شرط است. به فردی که اجازه را صادر می‌کند، مجیز می‌گویند. به عبارت دیگر، اجازه به معنای اظهار رضایت و صدور جواز انجام عمل یا روی دادن حالتی است که قبلاً اتفاق افتاده است.
اجازه یک عمل حقوقی است که در جهت اظهار رضایت شخصی صادر می‌شود که قانون رضایت او را شرط تأثیر عقد و ایقاعی دانسته که از سوی دیگری صادر شده است. این رضایت باید بعد از وقوع عقد یا ایقاع اعلام شود. به عبارت دیگر، اجازه تنها برای اعلام رضایت به عملی است که قبلاً انجام شده است و به محض وقوع، آثار خود را خواهد داشت. پس از صدور اجازه، امکان رجوع وجود ندارد.
تعریف اذن
اذن در لغت به معنای علم، رخصت، اباحه، استماع و فرمان آمده است. اذن به معنی رخصت دادن و اعلام رضایت است. ایذان به معنای اذن دادن و استیذان به معنای اذن گرفتن است. در مفهوم حقوقی، اذن به معنای رخصت در تصرف از سوی مالک یا شخصی به منزله مالک است.
اذن یک عمل حقوقی است که برای ابراز رضایتی صادر می‌شود که قبل از انجام عمل حقوقی ارائه می‌گردد. هدف از اذن دادن، فراهم کردن اختیار به شخصی برای انجام یک فعل در حال یا آینده است، که بدون این اذن، انجام آن فعل خلاف قانون می‌باشد.
به عبارت دیگر، اذن نوعی اجازه است که قبل از وقوع عمل حقوقی صادر می‌شود و به فرد اجازه می‌دهد تا عملی را که به طور معمول ممنوع یا محدود است، انجام دهد. در حالی که در معناهای لغوی، اذن و اجازه به جای هم به کار می‌روند، اما در حقوق تفاوت دارند و آثار حقوقی متفاوتی نیز به همراه دارند.
عنصر رضایت در اذن و اجازه
عنصر رضایت در اذن و اجازه:
در هر دو مفهوم اذن و اجازه، شخص رضایت باطنی خود را به گونه‌ای اعلام می‌کند. این رضایت می‌تواند به صورت صریح (به وضوح و مستقیم) یا ضمنی (به طور غیر مستقیم و از طریق رفتار یا شرایط) ابراز شود.
ماده ۶۰۹ قانون مدنی: کسی می‌تواند مالی را به ودیعه بگذارد که مالک یا قائم‌مقام مالک باشد و یا از طرف مالک صراحتاً یا ضمناً مجاز شده باشد. این ماده نشان می‌دهد که برای ودیعه گذاشتن مال، رضایت مالک یا شخصی که از طرف مالک مجاز شده باشد، ضروری است.
ماده 663 قانون مدنی: در مورد آنچه که در خارج از حدود وکالت انجام داده شده است، موکل هیچ‌گونه تعهدی نخواهد داشت، مگر این‌که اعمال فضولی وکیل را صراحتاً یا ضمناً اجازه کند. این ماده بیانگر این است که موکل تنها در صورتی به اعمال خارج از وکالت وکیل متعهد خواهد بود که رضایت صریح یا ضمنی خود را اعلام کرده باشد.
نکته درباره رضایت: رضا یا رضایت در لغت به معنای موافقت و اختیار است. در اصطلاح حقوقی، به دو معنا به کار می‌رود:
- میل قلب به سوی یک عمل حقوقی که در گذشته انجام گرفته، اکنون انجام می‌شود یا در آینده واقع خواهد شد.
- رضا به همین معنا در ماده ۱۹۰ قانون مدنی به کار رفته است.
ماده 190 قانون مدنی: برای صحت هر معامله، شرایط ذیل اساسی است:
- قصد طرفین و رضای آن‌ها
- اهلیت طرفین
- موضوع معین که مورد معامله باشد
- مشروعیت جهت معامله
بنابراین، رضایت (رضا) یکی از شرایط اساسی برای صحت معامله است و این رضایت می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی باشد.