شرایط عدم تعلق مهریه به زن
در برخی شرایط خاص، مهریه به زن تعلق نمیگیرد یا میزان آن کاهش مییابد. این موضوع بر اساس قوانین مدنی ایران و شرایط مختلف ازدواج و فسخ آن قابل بررسی است. در این مقاله قصد داریم به شرایطی که مهریه به زن تعلق نمیگیرد و جزئیات آن بپردازیم.
1. مهریه در ازدواجهای عند المطالبه و عند الاستطاعه
در عقد ازدواج، مهریه یا به صورت عند المطالبه (مهریه به محض درخواست زن) یا عند الاستطاعه (در صورتی که مرد توان مالی برای پرداخت مهریه داشته باشد) تنظیم میشود. در هر دو حالت، زن حق دارد تمام مهریه را از شوهر مطالبه کند. در صورتی که مهریه به صورت عند الاستطاعه باشد، زن باید توان مالی مرد را برای پرداخت مهریه اثبات کند. این موضوع به معنای طلاق بدون پرداخت مهریه برای زن نیست.
2. مطالبه مهریه و اعسار مرد
در صورتی که زن مهریه خود را درخواست کند (با ارائه دادخواست مهریه)، اگر مرد نتواند تمام مهریه را یکجا پرداخت کند، میتواند درخواست اعسار (عدم توانایی پرداخت یکجا) از دادگاه داشته باشد. در این صورت، دادگاه با پذیرش اعسار، ممکن است مهریه را به صورت تقسیط پرداخت کند. با این حال، این درخواست اعسار به معنی عدم تعلق مهریه به زن یا طلاق بدون مهریه نخواهد بود.
3. شرایطی که مهریه به زن تعلق نمیگیرد
طبق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی ایران، اگر عقد ازدواج (چه دائم و چه موقت) به دلایلی باطل باشد و بین طرفین نزدیکی رخ نداده باشد، زن حق دریافت مهریه نخواهد داشت. این موضوع شامل ازدواجهایی است که به هر دلیل قانونی باطل میشوند، اما اگر نزدیکی انجام شده باشد، زن مستحق مهریه خواهد بود.
همچنین، بر اساس ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، در صورتی که نکاح فسخ شود و نزدیکی صورت نگرفته باشد، زن حق مهریه نخواهد داشت. تنها استثنای این قاعده، فسخ نکاح به دلیل عنن (عدم توانایی مرد در رابطه زناشویی) است. در چنین شرایطی، حتی اگر فسخ به دلیل عنن باشد، زن مستحق دریافت نصف مهر خواهد بود.
4. مهریه در طلاق دختر باکره
در صورتی که زن دوشیزه (باکره) باشد، او میتواند تا قبل از طلاق تمام مهریه خود را مطالبه کند. طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر شوهر قبل از نزدیکی زن را طلاق دهد، زن تنها مستحق نصف مهر خواهد بود. اگر شوهر پیش از طلاق بیش از نصف مهر را پرداخت کرده باشد، حق دارد مبلغ اضافهتری که بیش از نصف بوده را از زن دریافت کند، خواه به صورت عین مهر و خواه به صورت مثل یا قیمت آن.
5. حکم مهریه در صورت بطلان عقد یا فسخ
در صورتی که عقد ازدواج به دلایلی باطل شود، مانند وجود مانع قانونی برای انعقاد عقد، مهریه به زن تعلق نخواهد گرفت، مشروط بر اینکه نزدیکی انجام نشده باشد. در موارد فسخ نکاح، اگر نزدیکی صورت نگرفته باشد، زن مستحق مهر نخواهد بود مگر در صورتی که فسخ به دلیل عنن (ناتوانی مرد در رابطه زناشویی) باشد.
6. نکات تکمیلی
مهریه یکی از حقوق مالی زن است که در هنگام عقد به وی تعلق میگیرد و در صورتی که ازدواج به دلایل مختلف فسخ یا باطل شود، یا نزدیکی صورت نگیرد، زن از دریافت مهریه محروم خواهد بود. با این حال، در صورتی که مرد ناتوان از پرداخت مهریه باشد، دادگاه ممکن است تقسیط آن را تایید کند، بدون آنکه این مسئله به معنای عدم تعلق مهریه به زن باشد.
در کل، مهریه در قانون ایران به عنوان یک حق مالی برای زن شناخته میشود و تنها در شرایط خاصی که شامل بطلان عقد یا فسخ نکاح میشود و در صورتی که نزدیکی صورت نگرفته باشد، به زن تعلق نمیگیرد. بنابراین، زن میتواند در صورت نیاز با مشورت وکیل خانواده برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.