جرم شکار غیرقانونی
در قانون مدنی، شکار غیرقانونی به عنوان یک عمل جنایی تلقی میشود. این فعالیت به عنوان یک جرم تحت عنوان “شکار غیرقانونی” یا “شکار غیرمجاز” در بسیاری از قوانین جرمشناسی و محیطزیستی تعریف و تحت پیگرد قانونی قرار دارد. در واقع، این فعالیت به موجب مقررات مختلف ممکن است تحت عنوان “جرم شکار غیرقانونی”، “تخریب محیطزیست” یا “نقض حقوق حیوانات” مورد قرار گیرد.
شکار غیرقانونی به تخریب تعادل طبیعی و بیوتا میانجامد و میتواند منجر به کاهش جمعیت گونههای مختلف جانوری و تخریب محیط زیست شود. به همین دلیل، قوانین محیط زیستی در بسیاری از کشورها شکار غیرقانونی را ممنوع و تحت پیگرد قانونی قرار دادهاند، و افراد متخلف ممکن است با جریمههای مالی، محکومیت به زندان یا دیگر پنالتیهای قانونی مواجه شوند.
در بعضی از موارد و در قوانین مختلف، شکار به عنوان یکی از راههای حیازت اشیاء مباح ذکر شده است. این ممکن است به شکلی که در قانون مدنی یا دیگر قوانین مربوطه ذکر شده باشد. اما لازم به ذکر است که این ممکن است شرایط و محدودیتهای خاصی داشته باشد و ممکن است برای شکار از مواردی مانند اجازه شکار، رعایت قوانین محیط زیستی، حفظ گونههای مهم و محموعههای طبیعی و … مطابق قوانین و مقررات مشخص باشد.
در باب ششم از قسمت اول کتاب دوم قانون مدنی در مورد شکار بحث میکنند. این مواد به طور خلاصه اشاره میکنند به:
- ماده ۱۷۹: شکار موجب تملک است.
- ماده ۱۸۰: شکار حیوانات اهلی و دیگر حیواناتی که علامت مالکیت در آنها باشد، موجب تملک نمیشود.
- ماده ۱۸۱: اگر شخص کندویی یا محلی برای زنبور عسل تهیه کند، زنبور عسلی که در آن جمع میشوند، مالکیت آن شخص است، همچنین برای کبوترهایی که در برج کبوتر جمع شوند.
- ماده ۱۸۲: مقررات دیگر مربوط به شکار به موجب نظامات خاص و معین تعیین خواهد شد.
در اینجا قانون به تعریف شکار و تاثیرات آن بر مالکیت اشیاء میپردازد، اما توجه به مقررات و قوانین مکمل در این زمینه نیز الزامی است.
شکار غیرقانونی و بیرویه به عنوان یکی از عوامل اصلی نابودی زیستگاههای طبیعی و تنوع زیستی شناخته شده است. این عمل غیرقانونی میتواند به طور جدی تاثیرات منفی بر زیستگاههای طبیعی و جمعیت جانوران داشته باشد و منجر به انقراض گونههای مختلف شود. این اقدام معمولاً به دلیل عدم رعایت قوانین محیط زیست و محدودیت منابع طبیعی انجام میشود و به شدت تاثیرات بیرحمانهای بر زیستگاههای طبیعی و جانوران دارد. این مسئله به طور جدی نیازمند اقدامات حمایتی و کنترلی از سوی مقامات مربوطه است تا به حفظ تنوع زیستی و حفاظت از گونههای مختلف جانوری کمک شود.
شکارچیگری غیرمجاز یکی از مسائلی است که جوامع امروزی در سراسر جهان با آن روبرو هستند. این عمل غیرقانونی باعث نابودی گونههای مختلف جانوری میشود، علاوه بر این، به محیط زیست و بومشناسی آسیب میرساند و تاثیرات منفی بر جوامع انسانی دارد.
شکار غیرمجاز اغلب به عنوان یکی از عوامل اصلی انقراض گونهها و کاهش تنوع زیستی شناخته شده است. به همین دلیل، بسیاری از کشورها قوانین سختگیرانهای برای ممنوعیت و پیشگیری از این نوع اقدامات به تصویب رساندهاند. این قوانین شامل تعیین مناطق حفاظت شده، تنظیم محدودیتهای شکار، و تشدید مجازات برای شکارچیان غیرمجاز میشود.
با تصویب و اجرای مقررات مربوطه، قانونگذاران اهمیت حفاظت از تنوع زیستی و محیط زیست را تأکید میکنند و سعی در جلوگیری از انحرافاتی مانند شکار غیرمجاز دارند. این اقدامات مهم نقش موثری در حفظ تعادل بین جانوران و محیط زیست ایفا میکنند و به توسعه پایدار جوامع کمک میکنند.
مادههای قانونی به وضوح نشان میدهند که شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده بدون مجوز قانونی جدی گرفته میشود و با مجازاتی شدید روبرو است. این مجازاتها شامل حبس و جزای نقدی است که بسته به شدت تخلف میتواند متغیر باشد. این اقدامات نه تنها در برابر حیات وحش بلکه در حفظ تعادل زیستی و اکولوژیکی نیز بسیار حیاتی هستند. از طرف دیگر، این مجازاتها از سوی قانونگذاران به منظور حفاظت از حیوانات و جانوران حفاظت شده و حلال مصرفی برای افراد تصویب شده است، تا به دست داشتن مواد غذایی سالم و مطمئن را تضمین کنند.
مناطق حفاظت شده به محدودههای خاصی از منابع طبیعی که از جمله جنگل، مرتع، دشت، آب، و کوهستان است، اعمال میشود. این مناطق به دلایل مختلفی از جمله حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشی، حفظ و احیاء گیاهان رستنی و حفظ وضع طبیعی، اهمیت ویژهای دارند و تحت حفاظت قرار میگیرند. این اقدامات هدفمند به منظور حفظ تنوع زیستی، حفظ محیط زیست و حفظ منابع طبیعی است و با همکاری قانونگذاران، مسئولان محیط زیست و جامعه، به منظور حفظ موجودات و منابع طبیعی اتخاذ میشوند.
طبق ماده 7 قانون شکار، تیراندازی و شکار در پارکهای ملی ممنوع است، مگر در موارد استثنایی که مقتضیات حفظ نسل جانوران وحشی ایجاب کند و سازمان میتواند توسط مأمورین خود بر حسب مورد اقدامات لازم را انجام دهد. بر اساس تعریفی که در همان قانون آمده است، پارک ملی به محدودهای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل، مرتع، بیشههای طبیعی، اراضی جنگلی، دشت، آب، و کوهستان اطلاق میشود که نمایانگر نمونههای برجستهای از مظاهر طبیعی ایران باشد و به منظور حفظ همیشگی وضع زندگی و طبیعی آن، و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد رستنیها در شرایط کاملاً طبیعی تحت حفاظت قرار میگیرد.
همچنین مواد ذیل از قانون شکار و صید مصوب 1346 با اصلاحات سال 1353 و 1375 قابل توجه هستند:
ماده 10- هرکس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از یکصدهزار(100000) تا یک میلیون (1000000)ریال یا حبس از یک ماه تاشش ماه محکوم میشود:
الفـ شکار و صید جانوران وحشی عادی بدون پروانه
بـ شکار و صید بیش از میزان مندرج در پروانه و یا خلاف مقررات و خارج از محلهای مندرج در پروانه
جـ حمل، عرضه، فروش و صدور جانوران وحشی زنده یا کشته و اجزای آنها بدون کسب پروانه و یا مجوز از سازمان
دـ از بین بردن رستنیها از جمله قطع درختان، خارزنی، بوتهکنی و تعلیف غیرمجاز در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش و تجاوز و تخریب در این مناطق
ماده 11 – هر کس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از یک میلیون و پانصدهزار (000/500/1) ریال تا سه میلیون(000/000/3) ریال یا حبس از 91 روز تا6 ماه محکوم میشود:
الفـ شکار و صید در فصول و ساعات ممنوع مقرر
بـ مبادرت به شکار و صید در مناطق ممنوع و یا خلاف محدودیتها و ممنوعیتهایی که سازمان در حدود اختیارات قانونی خود تعیین و آگهی کرده است و شکار غیرمجاز در قرقهای اختصاصی
جـ شکار و صید با وسایل و از طرق غیرمجاز و یا شکار با استفاده از اسلحه دیگران
دـ تخریب چشمهها و آبشخور حیوانات در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش
ه ـ اقدام به صدور و ورود حیوانات وحشی موضوع ماده (7) این قانون به صورت غیرمجاز
ماده 12 – هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از سه ماه تا سه سال
و یا به جزای نقدی از یک میلیون و پانصدهزار (000/500/1) ریال تا هجده میلیون (000/000/18)ریال محکوم میشود:
الفـ شکار و صید جانوران وحشی حمایت شده بدون داشتن پروانه ویژه
بـ شکار و صید در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش بدون تحصیل
پروانه ویژه و صید غیرمجاز در رودخانههای حفاظت شده
جـ از بین بردن رستنیها و تعلیف و تخریب در پارکهای ملی و آثار طبیعی ملی
و هر گونه تجاوز و فعالیت غیر مجاز در این گونه مناطق
دـ آلوده نمودن آب رودخانهها، دریاچهها و تالابهای حفاظت شده، چشمهها
و آبشخورها به موادی که باعث آلودگی آب و از بین رفتن آبزیان شود.
ماده 13 – هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از نود و یک روز تا
سه سال یا جزای نقدی از یک میلیون و هشتصد هزار (000/800/1) ریال
تا بیستمیلیون (000/000/20) ریال و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم میشود.
الفـ شکار جانوران وحشی کمیاب ودر معرض خطرانقراض از قبیل جیبیر، گورخر،
گوزن زرد ایرانی، یوزپلنگ، تمساح (کروکودیل)، هوبره و میش مرغ
بنابراین به صراحت مواد آورده شده در بالا میتوان نتیجه گرفت که شکار غیر مجاز ، جرم بوده و مجازات های مذکور در این مواد را در پی خواهد داشت. مجازاتهایی از جنس حبس یا جزای نقدی یا هردو
شکار : کُشتن یا به چنگ آوردن موجودی زنده توسط موجود زنده دیگر
مناطق حفاظت شده : محدودهای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل و مرتع و دشت
و آب و کوهستان اطلاق میشود که از لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشی
یا حفظ و یا احیاء رستنیها و وضع طبیعی آن دارای اهمیت خاصی بوده و تحت حفاظت قرار میگیرد.